Kruvaziyer turizmi, 2015 yılından itibaren İstanbul’da yaşanan terör olayları ve Salı Pazarı olarak bilinen limanın inşaat süreciyle birlikte kan kaybı yaşamıştı. 5 yılın ardından kruvaziyer limanı Galataport adıyla yeniden hizmet vermeye başlayacağı sırada, 2020’nin başında tüm dünyayı etkisi altına alan COVID-19 pandemisiyle planlar bozuldu.

2021 yılına kadar kruvaziyer sektörü adeta durma noktasına geldi. Pandeminin etkisinin azalmasıyla birlikte Galataport’a ilk gemi Ekim 2021’de yanaştı. Bu yılın 10 ayında İstanbul’a gelen gemi sayısı Salı Pazarı limanın kapanmasından önceki yıl olan 2016’ya göre yüzde 205,55 artarak 165’e yükseldi. Yolcu sayısı ise 225 bin 907 kişiye ulaştı. Bu süreçte bazı büyük kruvaziyer şirketleri, İstanbul’u ana liman olarak konumlamaya başlarken, hacmi 35 milyar dolar olan kruvaziyer turizminden her geçen gün daha fazla pay alınmaya başlandı.

1.5 milyon kruvaziyer yolcusu hedefi Galataport İstanbul Liman İşletme Genel Müdür Yardımcısı Figen Ayan, şimdiye kadar yaklaşık 150 gemi ve mürettebat dahil 350 bin yolcuyu ağırladıklarını kaydetti. 2023 yılının rezervasyonlarını çok önceden almaya başladıklarını ifade eden Ayan, “Şu anda önümüzdeki yıl için 194 kruvaziyer gemisi rezervasyonumuz var. Bu rakamı artırmak için çalışıyoruz. Hedefimiz 200 kruvaziyer ve 400 bin yolcu sayısına ulaşmak. 2023’den sonra ise tam kapasite çalışarak, yılda 1.5 milyon kruvaziyer yolcusunu ve mürettebatını ağırlayacağımızı öngörüyoruz” diye konuştu.

Ayan, “Sahamızda yer alan info noktalarına ve call center’ımıza kruvaziyer gemi seyahetlerine dair çok fazla soru geliyor, bu da sektör adına çok güzel bir gelişme” dedi. Galataport İstanbul’un bir ana liman olarak da Akdeniz çanağından Karadeniz’e kadar geniş bir coğrafyada kruvaziyer turizmine büyük bir hareketlilik getirdiğini belirterek, şunları anlattı: “Kruvaziyer turizmi özelinde ana limanların, şehirdeki konaklama, perakende başta olmak üzere birçok alana iş hacmi açısından büyük etkisi var. Gemilerden inen yolcular dönüşlerine kadar olan sürede konaklayacak otellere ihtiyaç duyarlar ve şehirde kaldıkları süre boyunca limanın olduğu semtten başlayarak şehrin tarihi yerlerini keşfe çıkarak, alışveriş yapıp gün boyu yerel ve dünya mutfaklarından lezzetler sunan restoranlarda yemeklerini yer. CLIA’nın 2018 yılı raporuna göre indi-bindi yapan bir yolcu ana liman şehrinde 376 dolar, günübirlik seyahat eden bir yolcu ise 101 dolar harcıyor. Turizm Bakanlığı’nın istatistik verilerine göre ise Türkiye’ye gelen bir turist günde ortalama 62 dolar harcıyor.”

İstediğimiz fiyatlara ulaşamadık

İstanbul turizminin 2022 itibarıyla toparlandığını söyleyen İstanbul Ticaret Odası (İTO) ve Oteller Komitesi Başkanı Aydın Karacabay, cruise turizminin tam olarak devreye girmesiyle fiyatların daha da yükseltilebileceğini belirtti. Karacabay, “Biriken talepler nedeniyle 2022’de doluluk iyiye gitti. Ancak istediğimiz fiyatlara tam ulaşamadık. 2019’u birçok noktada yakalasak da fiyatlarda henüz yakalayamadık. Kişi başı turist harcaması 2019’da 705 dolardı. Şu anda ise 660 dolara geriledi. Çok kötü değil bu toparlanabilir bir durum. Gecelik fiyatlarda otellerde yükseliş oldu ancak toplam harcamalarda düşüş var. İstanbul’a en çok Avrupalı turistler geldi. İlk sıralarda İngilizler ve Almanlar. Sonra ise Ortadoğulu turist geliyor” dedi.

Avrupa’nın en büyük kruvaziyer şirketi olan MSC Cruises’a ait MSC Fantasia gemisi de bu yıl Galataport İstanbul limanına geldi. MSC Cruises Yönetici Direktörü Angelo Capurro, “Türkiye’ye duyduğumuz güven çok yüksek. MSC Cruises olarak gelecek hayalimiz arasında, Galataport İstanbul limanını gemi seyahatlerimizin ana limanı yapmak var. İstanbul’u diğer limanlardan ayıran en önemli özelliklerinden biri şehrin içine yanaşıyor olmanız. Bu sebeple Akdeniz çanağında kruvaziyer şirketlerinin sevdiği limanlardan biri” dedi.

Aynı anda 3 gemi yanaşabiliyor

Galataport İstanbul’un en etkileyici özelliklerinden birini, İstanbul’un yeraltı sarnıçlarından esinlenilerek yapılan, Red Dot tasarım ödüllü dünyanın ilk yeraltı kruvaziyer terminali oluşturuyor. Limana gemi yanaştığında devreye girerek güvenlik (ISPS) alanını ayıran 176 adet hidrolik özel kapak sistemi sayesinde, geçici gümrüklü bir saha yaratılıyor. Kapakların tekil olarak kontrol edilebilmesi, gümrüklü alanın limandaki gemi adedi ve boyutları bazında esnek bir şekilde oluşturulmasını sağlıyor. Galataport İstanbul, 29 bin m2’lik bir alana yayılan terminali ile birlikte aynı anda 3 gemi yanaşabilecek ve günlük 15 bin yolcuyu ağırlayabilecek kapasiteye sahip.

İstanbul, kruvaziyer rotasından çıkarılmıştı

Galataport’un ihalesi 2013 yılında yapıldı. ihaleyi Doğuş Holding 702 milyon dolarlık teklif ile kazandı. Ocak 2014’te Doğuş Grubu ile Bilgili Holding’e bağlı BLG Capital ile ortaklıkla Salıpazarı Liman İşletmeciliği ve Yatırımları kuruldu. Ardından inşaat faaliyetleri ile birlikte kruvaziyer yolcu gemilerinin demirlediği tek nokta olan Salı Pazarı Limanı kruvaziyer gemilerine kapılarını kapadı. Birçok büyük gemi ve kruvaziyer şirketi İstanbul’u rotalarından çıkardı. 2015 yılında uğrayan gemi sayısı 345 iken 2016 yılında 56’ya düştü. 2017 yılında 4 kruvaziyer gemisi ve bin 291 yolcu ağırladı. 2018 ve 2020 yıllarında İstanbul’a hiç gemi gelmedi. Limanın yeniden açılmasıyla birlikte İstanbul yeniden kruvaziyer gemilerinin rotasına girmeye başladı.